ΕΠΙΓΡΑΜΜΑΤΑ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

ΑΝΤΙΠΑΤΡΟΥ
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΕΩΣ (Ε.Α. VII 398)
ΠΟΛΥΞΕΝΟΣ

1. Ουκ’ οιδ’ ει Διόνυσον ονόσσομαι, ή Διός όμβρον
2. μεμψομ’ ολισθηροί δ’ εις πόδας αμφότεροι.
3. Αγρόθε γαρ κατιόντα Πολύξενον εκ ποτε δαιτός
4. τύμβος έχει γλίσχρων εξεριπόντα λόφων,
5. κείται δ’ Αιολίδος Σμύρνης εκάς. Αλλά τις όρφνης
6. δειμαίνοι μεθύων ατραπόν υετίην.

Ο ΠΟΛΥΞΕΝΟΣ
1. Δεν ξέρω, το Διόνυσο να τον κατηγορήσω
2. αν πρέπει, ή με τη βροχή του Δϊα να τα βάλω,
3. αφού κι οι δυο τους κάνουνε τα πόδια
να γλιστρούνε.
4. Τον δύστυχο Πολύξενο, που κάποτε γυρνούσε
5. απ’ ένα γλέντι εξοχικό, τούτος κρατάει ο τάφος,
6. γιατί από λόφους γλιστερούς γκρεμίστηκε
και είναι
7. εδώ θαμμένος μακριά ‘π’ την Αιολίδα Σμύρνη.
8. Ας τρέμει, το λοιπόν, κανείς σαν πίνει και μεθάει
9. της βροχερής το γλιστερό της νύχτας μονοπάτι.

Ο ΠΟΛΥΞΕΝΟΣ ΘΥΜΑ ΜΕΘΗΣ ΚΑΙ ΟΛΙΣΘΗΡΟΥ ΔΡΟΜΟΥ…
1. Είχαν και οι αρχαίοι μας πρόγονοι τα δυστυχήματα των δρόμων τους και καλούνταν οι επιγραμματοποιοί να προβάλλουν τα αίτια, τα πιο συνηθισμένα, που δε διέφεραν από τα σημερινά, το μεθύσι και την ολισθηρότητα… και να εφιστούν την προσοχή των πολιτών ώστε να αποφεύγονται.
2. Ο ποιητής για να γίνει πιο αποτελεσματικός παρουσιάζει, ένα δυστύχημα, το οποίο φαίνεται ότι συγκλόνισε τους σύγχρονούς του.
Ο Πολύξενος, κάποιος, που ήταν πολύ γνωστός και δε χρειάζονταν άλλες πληροφορίες για την ταυτότητά του, είχε πάει, προσκαλεσμένος προφανώς, σε ένα γλέντι, στο εξοχικό κάποιου φίλου του, που ήταν χτισμένο «στα όρη και στα βουνά» σαν κάμποσα των ημερών μας. Έφαγε και ήπιε και μέθυσε και, όταν το γλέντι σχόλασε, γεμάτος αυτοπεποίθηση πήρε τον κατήφορο για το σπίτι του. Το κακό δεν άργησε να γίνει. Η νύχτα ήταν θεοσκότεινη, αλλά και να μην ήταν, αυτός δεν έβλεπε ούτε τη μύτη του απ’ το μεθύσι (αχ αυτός ο Διόνυσος που έκανε το κρασί!). Ο δρόμος ήταν γλιστερός απ’ τη βροχή (αχ αυτός ο Δίας που βρέχει και χιονίζει και κάνει ό,τι θέλει, όταν έχει τα κέφια του), αλλά και να μη γλιστρούσε ο δρόμος, ο «Πολύξενος απ’ το μεθύσι παραπατούσε και το στενό και κατηφορικό μονοπάτι δεν τον χωρούσε. Δέντρα δε υπήρχαν για να πιαστεί οι λαθροϋλοτόμοι και οι εμπρηστές δεν έλειπαν ποτέ από την Ελλάδα (και όχι μόνο από αυτήν βέβαια) και σε κάποια απότομη στροφή γκρεμοτσακίστηκε και «πάει καλιά του»…
3. Κι έτσι ο καημένος ο Σμυρνιός ο Πολύξενος ,από τη βαριόμοιρη τη Σμύρνη της (κάποτε) Αιολίας της Μικρασίας, θάφτηκε κάπου στη Μακεδονία (;) μακριά από την ιδιαίτερη πατρίδα του, γιατί είχε την απρονοησία να μεθύσει και να μπει μεθυσμένος νυχτιάτικα σε δρόμο που η βροχή τον είχε κάνει γλιστερό, όπως κάνουν στα χρόνια μας κάποιοι οδηγοί. Το κακό έγινε. Ο Πολύξενος πήγε αδικοχαμένος, όπως πήγε. Ο ποιητής μη μπορώντας να κάνει τίποτε άλλο εύχεται, από τα βάθη της καρδιάς του: Στο εξής όποιος πάει για να μεθύσει να έχει το φόβο του γυρισμού στο σπίτι του.

ΟΠΟΥ ΔΕΝ ΠΕΙΘΕΙ
Ο ΛΟΓΟΣ…
4. Στις μέρες μας το κράτος, αφού είδε κι απόειδε και κατάλαβε ότι ο κόσμος δεν παίρνει από λόγια, ευχές και συμβουλές, βρήκε «το αλκοτέστ» σα σωτήρια λύση. Όσοι οδηγοί, πιάνονται ολίγον ή πολύ μεθυσμένοι τιμωρούνται αναλόγως κι έτσι, όπως δείχνουν οι στατιστικές, τα τροχαία μειώθηκαν αισθητά.
5. «Όπου δεν πείθει λόγος, πείθει πίπτοντας η ράβδος» μας έλεγαν κάποτε οι δάσκαλοί μας, που δεν έμπαιναν στην τάξη χωρίς μια βέργα από κρανιά στο χέρι…
«Δάσκαλε, το κρέας δικό σου! Τα κόκκαλα (του παιδιού μου) μην τα πειράξεις, άσ’ τα σε μένα», έλεγαν οι παλιοί πατεράδες, (που έσπερναν όσα παιδιά έδινε ο Θεός) στο δάσκαλο, που έτσι είχε τα χέρια του λυμένα, αφού επικρατούσε το δόγμα ότι «το ξύλο βγήκε απ’ τον Παράδεισο!».
6. Τώρα τα πράματα άλλαξαν, ευτυχώς! Ο δάσκαλος πρέπει να επιβάλλεται με τις γνώσεις του και με την πειστική του ικανότητα και όχι με την απειλή της τιμωρίας. Με το ζόρι μάθηση δε γίνεται.
7. Ο θάνατος του Σμυρνιού Πολύξενου ήταν ένα κοινό δυστύχημα, που οφειλόταν όμως σε λόγους, οι οποίοι στις μέρες μας προκαλούν σοβαρότατα τροχαία. Γι’ αυτό και το επίγραμμα του Αντίπατρου του Θεσσαλονικέα, παρόλο που γράφτηκε πριν από δυο περίπου χιλιάδες χρόνια, δεν έχει χάσει τίποτε από την επικαιρότητά του, όπως όλα σχεδόν τα επιγράμματα των αρχαίων Ελλήνων, τα οποία αναφέρονται σε συμβάντα της καθημερινής ζωής, που παρ’ όλες τις αλλαγές παραμένει στην ουσία της ίδια, όπως και οι πρωταγωνιστές της οι άνθρωποι.